Στη σελίδα αυτή καταχωρούμε γεγονότα που αφορούν την ιστορία της περιοχής των Αμπελοκήπων. Όσα μέλη του συλλόγου μας αλλά και κάτοικοι της περιοχής μας διαθέτετε ιστορικά ντοκουμέντα (π.χ. παλιές φωτογραφίες, ιστορικά έγγραφα κ.α.) που αφορούν την ευρύτερη συνοικία των αμπελοκήπων, μπορείτε να μας τα στείλετε στην ηλεκτρονική διεύθυνση popesyka@gmail.com ώστε να τα παρουσιάσουμε στη σελίδα αυτή και να μάθουμε όλοι περισσότερα πράγματα για την ιστορική γειτονιά μας.
ΣΙΝΕΜΑ “Αίας“
Πουλίου & Αμαλιάδος, Αμπελόκηποι, διαρκούς λειτουργίας, 700 θέσεις.
Στα 1960 οι Αμπελόκηποι είχαν αποκτήσει τους τρεις νέους μεγάλους κινηματογράφους τους, αλλά να ξαφνικά και ο Αίας ανάμεσά τους. Ο Αίας ήταν πολύ κοντά στην πλατεία Αμπελοκήπων, μια ανάσα από τους μεγάλους, απέναντι από τη θερινή ακόμα Νιρβάνα. Στη σεπτή οδό Πουλίου, η επιγραφή του φαινόταν από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας.
Είχε ξεκινήσει ως θερινός το 1960 σε ένα μεγάλο οικόπεδο και το 1962 στεγάστηκε για να μετατραπεί σε διαρκούς λειτουργίας. Όταν λέμε στεγάστηκε, εννοούμε σκεπάστηκε πρόχειρα με λαμαρίνες και μετατράπηκε σε χειμερινό που λειτουργούσε και τα καλοκαίρια ανοίγοντας τους τοίχους του που ήταν… ρολά καταστημάτων. Πολύ «δεύτερος» κινηματογράφος, αν και στην εποχή του άνοιγαν διαρκώς παντού νέοι εντυπωσιακοί κινηματογράφοι.
Η είσοδός του ήταν ένα μικρό φάλτσο στη γωνία των δρόμων χωρίς μεγάλο χολ. Έμπαινες ανάποδα, από τα δεξιά της οθόνης. Η μεγάλη αίθουσα ήταν κατηφορική και τα καθίσματά της ήταν από μεταλλικό σκελετό με σκέτη ξύλινη πλάτη και πράσινο υφασμάτινο μαξιλάρι στο κάθισμα. Τα μαξιλάρια τα καλοκαίρια αφαιρούνταν και στον ίδιο σκελετό τοποθετούνταν τα γνώριμα καθίσματα με τις πλαστικές λωρίδες, όπως γινόταν και σε άλλους κινηματογράφους.
Λειτούργησε συνολικά 1960-1970, πάντα Β προβολής, αν εξαιρέσουμε μερικές από τις κραυγαλέες εκείνες ελληνικές ταινίες που η πρώτη τους προβολή γινόταν κατευθείαν σε συνοικιακούς κινηματογράφους. Κατεδαφίστηκε και στη θέση του υψώθηκε μεγάλο κτίριο.
Τον αναφέρουμε για όλα αυτά τα αξιοπερίεργα της κατασκευής του. Αν παρέμενε θερινός χωρίς να μετατραπεί σε ένα είδος παράγκας (αν και δεν ήταν ο μόνος…) ίσως να πήγαινε καλύτερα. Πάντως απέκτησε κι αυτός τους θεατές του στους οποίους άφησε, παρά τη σύντομη ζωή του, αναμνήσεις.
ΟΙ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΟΙ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ΤΟ 1922
Ο Εκδοτικός Οίκος «ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ» εξέδωσε το 1922 ένα μικρό αλλά πολύ ενδιαφέρον βιβλίο με τίτλο «ΑΤΤΙΚΟΙ ΠΕΡΙΠΑΤΟΙ» του Κ. Πασαγιάννη.
Στη συνέχεια δημοσιεύουμε αποσπάσματα από το βιβλίο που μας δίνουν μια ξεχωριστή εικόνα των Αμπελοκήπων της εποχής εκείνης.
«Οδός Κηφισιάς.
Έχουσα αφετηρίαν την πλατείαν των Π. Ανακτόρων και δεξιά τον Κήπον αυτών ανέρχεται στρέφουσα προς ανατολάς.
Η αριστερά πλευρά αυτής στολίζεται από τας ωραιοτέρας οικίας της πρωτευούσης, καλλιμαρμάρους και πολυτελείς, εις αρκετόν από το πεζοδρόμιον βάθος, του διαμέσου χώρου καταλαμβανομένου από χαριεστάτους δενδροκήπους και ανθοκήπους.
Κατά την έξοδον προς τους Αμπελοκήπους, συναντώμεν δεξιά τους στρατώνας του Πυροβολικού, μετ’ αυτούς την Ριζάρειον Σχολήν, προ της οποίας κάμπτων δεξιά διέρχεται ο δρόμος ο οδηγών εις την Καισαριανήν άνωθεν της συνοικίας Παγκράτι. Αριστερά συναντώμεν το μεγαλείτερον θεραπευτικόν καθίδρυμα των Αθηνών, το νοσοκομείον Ευαγγελισμός, αμέσως μετά αυτό την παλαιάν Αθηναϊκήν Μονήν των Αγ. Ασωμάτων, και κατά συνέχειαν έπειτα στρατιωτικά οικήματα, τα λεγόμενα Παραπήγματα, δεξιά δε και απέναντι το Αρεταίιον νοσοκομείον κλπ.
Αμπελόκηποι.
Μετά τους στρατώνας του πεζικού, φθάνωμεν εις τους κυρίως Αμπελοκήπους, όπου νέαι ωραίαι οικοδομαί έγιναν τα τελευταία έτη, κήποι, ζυθοπωλεία κλπ. η κίνησις δε, μάλιστα το καλοκαίρι, είνε ζωηροτάτη. Εις τους Αμπελοκήπους, οι αρχαιολόγοι τοποθετούν την Αρχαίαν Αλωπεκήν, ένδοξον γενέτειραν του Σωκράτους και του δικαίου Αριστείδου. Ενταύθα, εις την αρχαίαν Αλωπεκήν, αγωνιώντες ανέμεναν το αποτέλεσμα της εν Μαραθώνι μάχης, οι άμαχοι Αθηναίοι. Καταφθάς δε ασθμαίνων από τον δρόμον ο πτερωτός Μαραθωνομάχος, μόλις κατόρθωσε να αναγγείλη προς αυτούς την χαρμόσυνον λέξιν «Νενικήκαμεν» και έπεσε νεκρός.
Εις τους Αμπελοκήπους ευρίσκονται η βιοτεχνική Σχολή των αναπήρων πολέμου, το Εμπειρίκιον άσυλον των αλητών, η Αβερώφειος φυλακή των εφήβων κλπ.
…
Δια να μεταβώμεν από τας Αθήνας εις την Πεντέλην δύο δρόμους έχομεν να ακολουθήσωμεν. Ή την οδόν Κηφισιάς ή τον σιδηρόδρομον Κηφισιάς.
Με το υπ’ αριθ’ 7 τραμ φθάνομεν εις τους Αμπελοκήπους (χιλιόμετρα 2 και 700 μέτρα από παλαιά ανάκτορα), ακριβώς εις το τέρμα της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, έπαυλις Θων. Εκεί παίρνομεν μίαν θέσιν εις τα τοπικά αυτοκίνητα και πηγαίνομεν εις το Χαλάντρι.
Μετά τους Αμπελοκήπους θα συναντήσωμεν το Γηροκομείον, και κάτωθεν αυτού γέφυραν λιθόκτιστον (χιλμ. 4 και 110 μ. από αφετηρίαν) με ανώμαλον στροφήν δεξιά.
Παραπέρα φθάνομεν εις το Ψυχικόν (χιλμ. 5 και 863 μ.).
…
Δια της προς βορράν της πλατείας της Ομονοίας συναντήσεως και διασταυρώσεως των μεγάλων εις αυτήν συμβαλλουσών οδών Πανεπιστημίου και Πατησίων, διέρχεται το υπ’ αριθ. 7 κατά την άνοδον και 3 κατά την κάθοδον τραμ, έχον αφετηρίαν το άκρον του προαστείου Πατήσια, την Αλυσίδα, και τέρμα τους Αμπελοκήπους, κατά την διασταύρωσιν των οδών Κηφισιάς και Αλεξάνδρας, διανύον την μεγαλειτέραν τροχιοδρομική των Αθηνών γραμμήν».
Πολλά σχόλια θα μπορούσε να προσθέσει κανείς στις παραπάνω περιγραφές, που αποτυπώνουν όψεις των Αμπελοκήπων πριν από σχεδόν έναν αιώνα.
Αφήνω τα σχόλια σε σας.
(ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΙΝΑΙ ΝΕΟ ΑΠΟΚΤΗΜΑ ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ)
Ο συγγραφέας Κώστας Πασαγιάννης είχε πλούσια και πολυδιάστατη δράση σε μια κρίσιμη ιστορική περίοδο της Ελλάδας. Αντιγράφουμε από τη Βικιπαίδεια:
«… γεννήθηκε στην Ανδροβίτσα Μεσσηνίας το 1872 και πέθανε στην Αθήνα το 1933. Από το 1894 έως το 1900 έζησε καταρχήν στην Αθήνα, με μόνη εξαίρεση τη διετία 1894 – 1896, που είχε πραγματοποιήσει ταξίδι στη Μάνη, για να ασχοληθεί με τη λαογραφική έρευνα. Στην Αθήνα, ο Κώστας φοίτησε στη Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αποφοίτησε το 1898. Κατόπιν, ήρθε σε επαφή με λογοτεχνικούς και δημοσιογραφικούς κύκλους. Αναγκάστηκε, για να βγάλει τα προς το ζην, να εργαστεί από το 1900 και για τα επόμενα δώδεκα χρόνια ως ειρηνοδίκης. Ως τέτοιος εργάστηκε αρχικά στην Αθήνα και στη συνέχεια στο Ξυλόκαστρο, την Ιθάκη, τη Φολέγανδρο, την Κέρκυρα και τη Ζάκυνθο. Κατά την παραμονή του στην Κέρκυρα, παντρεύτηκε την κοντέσσα Ειρήνη Καποδίστρια, με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά. Εκεί, επίσης, συνδέθηκε στενά με τον Λορέντζο Μαβίλη, όπως και με τον Κωνσταντίνο Θεοτόκη. Το 1912 παραιτήθηκε από το δικαστικό σώμα και στράφηκε στη δημοσιογραφία ως συνεργάτης της εφημερίδας Ακρόπολις μεταξύ άλλων.
Υπήρξε, επίσης, ιδρυτικό μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου και ένθερμος υποστηρικτής του Ελευθέριου Βενιζέλου. Μετά την έκρηξη του κινήματος της Εθνικής Άμυνας, το 1916 κατευθύνθηκε προς τη Θεσσαλονίκη, όπου ανέπτυξε διαφωτιστική δράση ως ιδρυτικό μέλος του Φιλολογικού και Καλλιτεχνικού Συλλόγου. Στην κυβέρνηση Βενιζέλου διετέλεσε, επίσης, τμηματάρχης στην Υπηρεσία Ξένων και Εκθέσεων του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, θέση από την οποία βοήθησε στην οργάνωση του ελληνικού τουρισμού. Αυτή τη θέση τη διατήρησε ισόβια.
Tau;ην εμφάνισή του στα γράμματα την πραγματοποίησε το 1892 με την έκδοση του βραχύβιου νεανικού περιοδικού Ηχώ Αθηνών. Αξιοσημείωτη είναι και η σχέση του με την ιδρυτική ομάδα του περιοδικού Η Τέχνη».
Το διήγημα της Άλκης Ζέη «σπανιόλικα παπούτσια» έχει χώρο αναφοράς τους Αμπελοκήπους, όπου κατοικεί από την εποχή του μεσοπολέμου, μικρό κορίτσι τότε, και συνεχίζει να κατοικεί και μετά τη μεταπολίτευση η ηρωίδα, η Ιωάννα Μιρτζόγλου.
Στοιχεία της τοπογραφίας και των αλλαγών, με το πέρασμα του χρόνου, στα χαρακτηριστικά των Αμπελοκήπων καταγράφονται με μεγάλη ευαισθησία αλλά και ακρίβεια, σαν φόντο στον καθαρά πολιτικό πυρήνα του διηγήματος.
Στη συνέχεια παρουσιάζουμε αποσπάσματα του διηγήματος που αναφέρονται στους Αμπελοκήπους:
ΣΠΑΝΙΟΛΙΚΑ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ
…………………………………………
Τον Ιάσονα Μιρτζόγλου, τον πατέρα της, τον είδε για τελευταία φορά στις 10 Μαΐου του 1936, που έφυγε για αποστολή στο εξωτερικό. Ήτανε υποκελευστής στο Βασιλικό Ναυτικό.
-Δεν θα μείνεις ως τις δώδεκα του μηνός που είναι τα γενέθλιά μου;
-Δεν γίνεται, κοριτσάκι μου.
Την πήρε το απόγευμα, την παραμονή που θα έφευγε, να πάνε βόλτα στον κόμβο των Αμπελοκήπων, όπως έλεγε κείνος τη διασταύρωση λεωφόρου Αλεξάνδρας και Κηφισίας. Ύστερα πήγαν λίγο πιο πέρα να δουν το σπίτι που θαύμαζε η Ιωάννα. Ήτανε ροζ και έμοιαζε σαν πύργος.* Γύρω-γύρω είχε ένα μεγάλο κήπο πνιγμένο στις τριανταφυλλιές. Ο μπαμπάς της έσφιγγε συνέχεια το χέρι, όχι μόνο όταν ήτανε να διασχίσουνε τη λεωφόρο. «Να μου γράφεις κάθε μέρα σ’ ένα τετράδιο πώς περνάς, για να το διαβάσω όταν γυρίσω».
Το τετράδιο το έχει ακόμα η Ιωάννα, ο πατέρας της όμως δεν γύρισε ποτέ. Στην αρχή έγραφε συχνά. Της έστειλε και μια κάρτα από το Παρίσι με τον πύργο του Άιφελ. «Μη στεναχωρηθείς αν αργήσω να γράψω». Ύστερα τίποτα. Πέρασε πολύς καιρός. Εκείνη περίμενε, ρωτούσε. «Θα έρθει», της έλεγαν. Έγινε ο πόλεμος και τότε της είπανε πως πήγε να πολεμήσει τους Γερμανούς στη Μέση Ανατολή. Η Ιωάννα όλο έλεγε πως θα τελειώσει ο
πόλεμος και θα τον δει να καταφθάνει με την άσπρη καλοσιδερωμένη στολή του να πάνε βόλτα στον κόμβο των Αμπελοκήπων.
……………………………………………
Ύστερα μπήκε στη ζωή της ο θείος Γιάννης, καθηγητής των μαθηματικών, που την αγαπούσε και της μάθαινε αριθμητική λες και ήταν παιχνίδι. Παντρεύτηκε τη μαμά της. …..
Ο θείος Γιάννης της είπε να μη τον φωνάζει, μπαμπά. «Πατέρα έχει μόνον ένα κανείς στη ζωή του». Της εξήγησε μετά πως πρέπει να την υιοθετήσει και να πάρει το επίθετό του, γιατί έτσι θα είναι καλύτερα για τη ζωή της και θα τη γράψουνε και σε καινούργιο σχολείο. Τη γράψανε στη Σχολή Νεστορίδη**. Γιάννα Πολίτη, με αφέλειες, δυο αναιμικές κοτσίδες και πολλές απορίες. Δεν ρωτούσε. «Θα κληρονομήσεις και το σπίτι του θείου Γιάννη», της είπε η γιαγιά. Μόλις παντρεύτηκε η μαμά της, πήγαν και έζησαν στο σπίτι του θείου Γιάννη στην οδό Λουίζης Ριανκούρ. Της άρεσε το όνομα του δρόμου και το σπίτι -δίπατο με μπαλκόνι- με καταδικό της δωμάτιο Πριν μένανε σ’ ένα μικρό σπίτι με νοίκι, λίγο πιο κάτω, στην οδό Λαμίας.
……………………………………………….
….. Αναλογίζεται τον καιρό της χούντας πόσους έκρυψαν μαζί με τον Ηλία, τον άντρα της, στο σπίτι της οδού Λουίζης Ριανκούρ που είχε γίνει πολυκατοικία και εκείνοι πήραν ένα μεγάλο τεσσάρι. Δεν τους ξαναείδε μετά τη μεταπολίτευση. Ο Ηλίας πικραινόταν και γιατί αρρώστησε κι έμενε κλεισμένος σπίτι. «Είμαι άχρηστος», έλεγε μα όλο περίμενε να χτυπήσει κανείς το κουδούνι συνθηματικά όπως τότε στη χούντα». «Έχουν τρεχάματα», τους δικαιολογούσε εκείνη. Ούτε ο Νίκος δεν φάνηκε, που είχε μείνει ολόκληρο μήνα στο σπίτι τους. Έπαιζε τάβλι με τον Ηλία, ακούγανε Ντόυτσε Βέλε και ελπίζανε».
……………………………………………………
*σ.σ.: Είναι η «βίλα Μαργαρίτα» που υπήρχε στη συμβολή των λεωφόρων Μεσογείων και Βασ. Σοφίας, στη θέση που σήμερα είναι η Εθνική Τράπεζα.
** σ.σ. Η Σχολή Νεστορίδη λειτουργούσε στο τέρμα της Λεωφόρου Βασ. Σοφίας
A.O. ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝΜε αφορμή την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Αλέξη Τσίπρα, που ήταν αθλητής βόλεϊ στον Α.Ο. Αμπελοκήπων, παραθέτουμε ΤΟ Δελτίο του Αλέξη Τσίπρα που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα onsports την ιστορία του Αθλητικού Ομίλου Αμπελοκήπων από τη ΒικιπαίδειαΟ Αθλητικός Όμιλος Αμπελόκηπων είναι ένας ιστορικός σύλλογος της Αθηνάς ο οποίος ιδρύθηκε το 1929 με πρώτη ονομασία Ήφαιστος Αθηνών. Μετά το πόλεμο μετονομάστηκε σε Αθλητική Ένωση Αμπελοκήπων. Το 1954 έγινε συγχώνευση με την Νίκη Αμπελοκήπων, με αποτέλεσμα την δημιουργία του Αθλητικού Ομίλου Αμπελοκήπων. Το τμήμα καλαθοσφαίρισης υπάρχει από το 1955 και είναι το μοναδικό ενεργό τμήμα πλέον στην ομάδα με το όνομα Αθλητικός Όμιλος Αμπελόκηπων.Το ποδοσφαιρικό τμήμα της ομάδας έφθασε μέχρι την Α2 κατηγορία Αθηνών και υπήρξε φυτώριο αθλητών οι οποίοι μετέπειτα αγωνιστήκαν σε μεγάλους ελληνικούς συλλόγους καθώς και την εθνική ΕλλάδοςΗ ομάδα ‘‘Βόλεϊ’’ υπήρχε για πολλά χρονιά πρωταγωνίστρια σε τοπικές κατηγορίες με ανδρικά και γυναικεία τμήματα καθώς και τμήματα υποδομής.Η ομάδα των Αμπελοκήπων γνώρισε μεγάλη επιτυχία τη δεκαετία του 90 όταν ο ανερχόμενος τότε προπονητής Γιώργος Καλαφατάκης συγκρότησε μια ομάδα με ταλαντούχους νεαρούς καλαθοσφαιριστές κυρίως με καταγωγή από την περιοχή των αμπελοκήπων. Με πρωταγωνιστές τους Τζαννή Σταυρακόπουλο το Γιώργο Φλώρο και τον Παναγιώτη Παναγιωταράκο ανέβασαν την ομάδα από τις τοπικές κατηγορίες της ΕΣΚΑ, σε διάστημα 5 ετών στην ανταγωνιστικότατη Α1 το 1994. Η πορεία αυτή, τους έδωσε την ονομασία το «τρένο των Αμπελοκήπων» (Ονομασία που χρησιμοποίησε και η Ευρωλίγκα στην ιστοσελίδα της)[2] και ευμενή σχόλια για το κατόρθωμα τους.Την σεζόν 1994-95 που ήταν και η πρώτη για τους Αμπελόκηπους στην Α1, η ομάδα ενισχύθηκε με τους Αμερικάνους Λόρενς Φάντεμπεργκ και Ασράφ Αμάγια. Η ομάδα κατατάχθηκε στη 12η θέση αποσπώντας την παραμονή της στην κατηγορία όντας η πιο ευχάριστη έκπληξη του πρωταθλήματος. Μεγάλη επιτυχία του Αθλητικού Ομίλου Αμπελοκήπων της χρονιάς εκείνης ήταν το ότι πήγαν κόντρα στο ρεύμα της εποχής που προωθούσε το αμυντικό και αργό μπάσκετ και αγωνίστηκαν επιθετικά με έμφαση στην ταχύτητα και το θέαμα γεγονός που συγκέντρωσε το ενδιαφέρον του φίλαθλου κοινού. Ο Τζαννής Σταυρακόπουλος ήταν το μεγάλο αστέρι της ομάδας αλλά και ένας από τους πιο δεινούς σκόρερ του πρωταθλήματος (21 πόντους μ.ο.)[3], παίκτες της ομάδας ήταν και οι Παναγιώτης Παναγιωταράκος, ο Γιώργος Φλώρος ο Πέτρος Οικονομάκης και αλλοι.Τη σεζόν 1995-1996 δεύτερη χρόνια στην Α1 μεταγράφηκε στον Παναθηναϊκό ο Τζαννής Σταυρακόπουλος, οι Λώρενς Φάντεμπεργκ και Αμάγια αποχώρησαν. Επίσης αποχώρησε και ο προπονητής της ομάδας ο Γιώργος Καλαφατάκης. Αυτά όλα μαζί με την διοικητική ανικανότητα δεν κατέστησαν δυνατά ώστε η ομάδα να βρίσκεται στην πρώτη κατηγορία[4]. Η ομάδα την επόμενη χρόνια 1996-1997 στην Α2, (μεταγράφηκε και ο Γιώργος Φλώρος) βρέθηκε πολύ κοντά στην άνοδό της στην Α1. Δεν το κατάφερε, καθώς τα τελευταία 6 παιχνίδια και ενώ η ομάδα ήταν στις πρώτες θέσεις, συνεχόμενες ήττες δεν της το επέτρεψαν. Στην ομάδα αγωνίστηκε για δυο περιόδους(στην Α1 μια χρονία και στην Α2 την δευτερη) ο νεαρός τότε “πλέι μέικερ” Θοδωρής Παπαλουκάς και ένας εκ των αρχηγών της Εθνικής Ελλάδος αποκτώντας τις πρώτες παραστάσεις του από τον επαγγελματικό αθλητισμό. Επίσης την επόμενη χρόνια 1997-1998 δεύτερη στην Α2 η ομάδα και ενώ αποδυναμώθηκε και άλλο δεν κατάφερε τις επαγγελματικές κατηγόριες και ουσιαστικά από τότε μέχρι και σήμερα αποτελεί ένα άκρα ερασιτεχνικό σωμάτιο με μεγάλη ιστορία.Το αντρικό τμήμα βρίσκεται στην Γ΄ κατηγόρια της ΕΣΚΑ, ενώ τα τμήματα υποδομής αριθμούν γύρω στα 150 παιδιά σε αγωνιστικά τμήματα (έφηβων, παίδων, παμπαίδων, μίνι) και τμήματα ακαδημιών[5].Το γυναικείο τμήμα είναι ανενεργό τα τελευταία έτη καθώς και το τμήμα κορασίδων και νεανίδων απο το έτος 2009. Παρόλα αυτά είναι άκρα ιστορικό το τμήμα των γυναίκων του Α.Ο.Αμπελοκήπων.Σημαντική παρουσία επί σειρά ετών σε όλα τα τμήματα του γυναικείου μπάσκετ, με μεγαλύτερη επιτυχία αυτή της κατάκτησης του ελληνικού πρωταθλήματος για δυο φορές στα μέσα της δεκαετίας του 1950 καθώς και ένα κύπελλο εσκα την δεκαετία του 1990 και ενα τελικό ελλάδος στις κορασίδες την ίδια δεκαετία.
ΤΟ ΑΔΡΙΑΝΕΙΟ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΗΝ ΕΠΑΥΛΗ ΘΩΝ ΤΟ 1900
Διαβάζουμε σε φύλλο της εφημερίδας «ΕΣΤΙΑ» του 1900, που αναδημοσιεύθηκε 110 χρόνια αργότερα στην ίδια εφημερίδα, την παρακάτω είδηση:
«ΑΙ ΑΘΛΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΥΔΡΕΥΣΕΩΣ: Ο αρχιμηχανικός του Δήμου Αθηναίων, κ. Μ. Πρωτοπαπαδάκης μετά του μηχανικού κ. Βρυζάκη, αρτίως προσληφθέντος εις την υπηρεσίαν του Δήμου, επιθεωρούντες το πολυπαθές Αδριάνειον Υδραγωγείον, ανεκάλυψαν ότι αγγαρεία στρατιωτών αποσταλείσα υπό της Στρατιωτικής Σχολής ανέσκαψε παρά την έπαυλιν Θων το έδαφος, ανεύρε το υδραγωγείον και εξ ανοιγείσης οπής υδρεύετο η Σχολή. Αλλά δεν ήρκει ότι υδρεύετο η Σχολή. Η ανοιγείσα οπή έμεινεν ανοικτή και πας ο βουλόμενος και ο διερχόμενος ήντλει εκείθεν ύδωρ μεταχειριζόμενος οιονδήποτε σκεύος ήθελε δια την άντλησιν».
Το Αδριάνειο Υδραγωγείο είναι υδραγωγείο που έχει κατασκευαστεί κατά την αρχαιότητα για την ύδρευση της Αθήνας. Διασχίζει υπόγεια τους Αμπελοκήπους. Έρχεται από το Νέο Ψυχικό, ακολουθεί την οδό Αδριανείου διέρχεται από το Γηροκομείο και ακολουθεί υπόγεια την οδό Λουίζης Ριανκούρ μέχρι τον Άγιο Δημήτριο. Στη συνέχεια διέρχεται δίπλα από τον ναό των Αγίων Πάντων στην οδό Τσόχα, διέρχεται από την πλατεία μπροστά από το Μαιευτήριο της Έλενας («Μαρίκα Ηλιάδη») και μέσω της Γέλωνος καταλήγει στη Δεξαμενή, στο Κολωνάκι. Όταν ήμουν μικρός θυμάμαι στην οδό Λουίζης Ριανκούρ, που τότε ήταν ακόμη χωματόδρομος, κάτι λιθόκτιστες κατασκευές σαν πηγάδια κλεισμένα από πάνω και στην Πλατεία του Αγίου Δημητρίου και στην πλατεία Έλενας οικίσκους που ανήκαν στο Αδριάνειο Υδραγωγείο. Σήμερα στη θέση των οικίσκων υπάρχουν μεταλλικές σχάρες.
Ένας δευτερεύων κλάδος αυτού του υδραγωγείου ξεκινά από την οδό Λουίζης Ριανκούρ, διέρχεται κάτω από την «Παιδική Χαρά» μεταξύ Αργολίδος και Φθιώτιδος, κάτω από το κτίριο της ΕΠΟΝ στη γωνία των οδών Δουκίσσης Πλακεντίας και Γυθείου, φθάνει στο κτήμα Θων και συνεχίζει προς το Ιποκράτειο. Όταν γίνονται εκσκαφές θεμελίων ή έργα σε δρόμους της περιοχής, συχνά εντοπίζεται αυτό το παρακλάδι που είναι μια σήραγγα που μέσα της μπορεί να περπατήσει κανείς σκυμμένος. Σήμερα φαίνεται αχρηστευμένο, όμως έχει μικρή ροή νερού.
Δεν γνωρίζουμε σε ποια ακριβώς θέση ανοίχτηκε τότε αυτός ο κλάδος του Αδριάνειου Υδραγωγείου και ποια είναι η Στρατιωτική Σχολή που αναφέρει το δημοσίευμα της «Εστίας».
Όσο για τον αρχιμηχανικό του Δήμου, τον Πρωτοπαπαδάκη, πρόκειται για τον μετέπειτα βουλευτή, υπουργό και Πρωθυπουργό, που καταδικάστηκε κατά τη Δίκη των Εξ, το 1922, και εκτελέστηκε για εσχάτη προδοσία (Βλ. το Λεξικό Ηλίου, όπου αναφέρεται ότι ο Πρωτοπαπαδάκης διετέλεσε το 1899-1900 διευθυντής των Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων).
Αμπελοκήποι 21-12-2014
Φαίδων Γ. Παπαθεοδώρου
ΤΟ 10ο ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΧΡΗΣΙΜΕΥΣΕ ΣΑΝ ΦΥΛΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ ΤΟΥ 1944
ΔΕΛΤΙΟ ΑΡΤΟΥ ΚΑΤΟΧΗΣ
Η 1η ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ ΙΠΠΙΚΟΥ ΣΤΟΥΣ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΥΣ
Κοντά στην οδό Ιωάννου Παπαδιαμαντοπούλου στρατοπέδευε η 1η Ταξιαρχία Ιππικού, όπως μας πληροφορεί η κάρτα που ταχυδρομήθηκε από τη Σμύρνη το 1919 στη δίδα Πιπίτσα Κυταριόλου, που κατοικούσε τότε στην οδό Παπαδιαμαντοπούλου πίσω από τη Ταξιαρχία.
«ΑΤΟΜΙΚΑ ΔΕΛΤΙΑ ΑΡΤΟΥ» ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ
Κατά την περίοδο της Ιταλογερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα (1941-44) τα τρόφιμα πουλιόνταν με «Δελτίο». Στις εικόνες φαίνονται δυο τέτοια «Ατομικά Δελτία Άρτου» του Υπουργείου Επισιτισμού της Ελληνικής Πολιτείας με Αυξ. Αριθ. 265373 και 265374. Ανήκαν στον Παπαγιάννη Χρήστο και στην Παπαγιάννη Ναυσικά, που κατοικούσαν στην οδό Θεοφάνους 15 στο ΘΩΝ, στον μικρό δρόμο ακριβώς εκεί που σήμερα είναι η έξοδος του γκαράζ του Καρφούρ.
Με αυτά τα δελτία μπορούσαν να αγοράσουν τη μετρημένη ποσότητα ψωμιού που δικαιούνταν κάθε μέρα για 28 εβδομάδες, δηλαδή για μισό χρόνο.
Όπως φαίνεται από τις σφραγίδες, στην περιοχή λειτουργούσε το ΙΔ΄ ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΕΠΙΣΙΤΙΣΜΟΥ, που μάλλον είχε σχέση με το ΙΔ΄ Αστυνομικό Τμήμα, των Αμπελοκήπων στο οποίο, όπως αναγράφεται στη μεγάλη στρογγυλή σφραγίδα, υπήρχε ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΡΤΟΥ. Στο εσωτερικό αυτής της σφραγίδας αναγράφεται: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ. Έτσι λεγόταν τότε το ελληνικό κράτος. Μια μικρότερη κόκκινη στρογγυλή σφραγίδα, με σταυρό στη μέση, είναι του Ελεγκτή του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού στο ΙΔ΄ Τμήμα.
Στη πίσω μεριά του Δελτίου υπάρχει η σφραγίδα του καταστήματος τροφίμων «Αγροτική- Εμπορική» των Δ. Μπάκου και Λ. Τσάτση, στην οδό Έσλιν 4, ακριβώς στη γωνία με την οδό Θεοφάνους, που φαίνεται ότι έκανε τη διανομή του ψωμιού ή των τροφίμων, και σφραγίδες ελεγκτών. Τρομερή γραφειοκρατία για ένα ξεροκόμματο ψωμιού.
Στην πίσω μεριά του δελτίου του Χρήστου Παπαγιάννη, που φαίνεται ότι ήταν καπνιστής, υπάρχει μια ρομβική σφραγίδα στην οποία διαβάζουμε: ΕΧΟΡΗΓΗΘΗ ΔΕΛΤΙΟΝ ΚΑΠΝΙΣΤΟΥ. ΙΔ΄ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΕΠΙΣΙΤ. ΑΘΗΝΩΝ. Νο 185725.
Το παραδοσιακό μπακάλικο στη γωνία Έσλιν και Θεοφάνους λειτουργούσε σε ένα ισόγειο ευρύχωρο για την εποχή του κατάστημα μέχρι τη δεκαετία του ’70, αν θυμάμαι καλά, όταν κατεδαφίστηκε και στη θέση του κατασκευάστηκε η πολυκατοικία που υπάρχει σήμερα. Σε αυτό ψωνίζαμε κι εμείς για το σπίτι από το 1955 που εγκατασταθήκαμε στους Αμπελοκήπους. Θυμάμαι τις επισκέψεις για ψώνια που κάναμε με τη μητέρα μου. Με εντυπωσίαζε το περιβάλλον αυτού του μαγαζιού. Μαζί με το μπακάλικο, που το είχαν οι ίδιοι συνεταίροι από την κατοχή, λειτουργούσε κρεοπωλείο και μανάβικο, που το δούλευε ο κ. Θεόδωρος.
Τα Δελτία Άρτου που δημοσιεύουμε μου τα έδωσε πριν από μερικά χρόνια ο παλιός αρτοποιός των Αμπελοκήπων Προκόπης Κατσέλης. Ο φούρνος του ήταν στην οδό Θεοφάνους στη θέση που σήμερα είναι η πίσω μεριά του Καρφούρ. Αργότερα, κατά τη δεκαετία του 1970 μετεγκαταστάθηκε στην οδό Έσλιν εκεί που και σήμερα υπάρχει φούρνος. Ο Προκόπης Κατσέλης, που πέθανε πριν από λίγα χρόνια, είχε διατελέσει και πρόεδρος των αρτοποιών.
Με μεγάλο ενδιαφέρον θα μαθαίναμε περισσότερα για τα παραπάνω από όσους έχουν πληροφορίες γι’ αυτά.
Φαίδων Παπαθεοδώρου
Μια πολύ ενδιαφέρουσα μαρτυρία για το 10ο Πρακτικό Λύκειο, που βρισκόταν στη θέση του σημερινού 2ου Πειραματικού Λυκείου στην οδό Παναγή Κυριακού, βρήκαμε στο ΔΟΚΙΜΙΟ του βιβλίου του Κώστα Γ. Κωστόπουλου «ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ» Αθήνα, Δεκέμβρης 2005.
Δημοσιεύουμε ένα εκτεταμένο απόσπασμα του κεφαλαίου που το ονομάζει «Κάτι σα πρόλογος κι εισαγωγή», από τις σελίδες 19-21, γιατί έχουν και ευρύτερο ιστορικό ενδιαφέρον:
«Η πρώτη συγκλονιστική στιγμή που ‘ζησα έντονα και θα θυμάμαι πάντα, ήτανε η μέρα που φεύγανε οι Γερμανοί απ’ την Αθήνα. Ήτανε Πέμπτη 12 του Οκτώβρη 1944. Όλος ο κόσμος τότε άρχισε, μπουλούκια, να κατεβαίνει στο κέντρο της Αθήνας, για να γιορτάσει τη Λευτεριά του.Έτσι λοιπόν, κι εγώ μαζί με τη παρέα μου φύγαμε απ’ τη γειτονιά μας. Πήραμε την οδό Ασκληπιού κατηφορίζοντας κι εμείς για το κέντρο.
Σα φτάσαμε στην οδό Ακαδημίας, σταματήσαμε γιατί μας είπανε ότι απ’ τη Πανεπιστημίου φεύγανε κι οι τελευταίοι Γερμανοί για τα τσακίδια. Το τι κατάρες άκουγες απ’ τον κόσμο γι’ αυτούς δε λέγεται.Πιο κάτω από μας, περίπου στη γωνία ακαδημίας και Χαριλάου Τρικούπη, είδαμε πολύ κόσμο ω’ ανεβαίνει την Ακαδημίας προς το Σύνταγμα, με φωνές, με σημαίες και μ’ Αντάρτικα τραγούδια.
Σα πλησιάσαμε κι εμείς, είδαμε να’ χουνε σηκωμένους πάνω στους ώμους τους τρεις ένστολους και οπλισμένους Ελασίτες και λίγο πιο μπροστά είχανε κι έκανε Αξιωματικό του ΕΛΕΣ. Πλησιάσαμε όσο μπορούσαμε πιο κοντά και τότε αγαλματώθηκα. Μπόρεσα κι αναγνώρισα τον Αξιωματικό. Ήτανε ο πατέρας μου! Τελείως αυθόρμητα άρχισα να κλαίω. Τα παιδιά της παρέας μου αρχίσανε να με ρωτάνε γιατί κλαίω. Εγώ ήτανε αδύνατο να αρθρώσω λέξη.Κάποτε συνήλθα και τους είπα το λόγο όταν πια ο κόσμος είχε ξεμακρύνει κι είχε γίνει μια απέραντη λαοθάλασσα.
Η δεύτερη συγκλονιστική στιγμή που ‘ζησα συνέβηκε μετά από τρεις μήνες. Οι Μονάδες του ΕΛΑΣ, που πολεμούσανε στην Αθήνα και στον Πειραιά στη διάρκεια των 33 μερών της Δεκεμβριανής Σύγκρουσης ενάντια στις δυνάμεις της Αντίδρασης και των Εγγλέζων, που καλύπτονταν πίσω απ’ τα τανκς και κάτω απ’ τα αεροπλάνα και πολλές φορές απ’ τα καράβια τους, αναγκαστήκανε, κάνοντας υποχωρητικό ελιγμό τη νύχτα της 4ης προς 5η του Γενάρη 1945, να εγκαταλείψουνε την Αθήνα και τον Πειραιά.Είχαμε μάθει ότι οι Εγγλέζοι μαζί με τους άλλους Εαμίτες που πιάνανε και τους στέλνανε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Ελ-Ντάμπα της Αφρικής, πιάνανε και τις οικογένειες των αξιωματικών του ΕΛΑΣ. Έτσι λοιπόν, μαζί με τη μονάδα του πατέρα μου, φύγαμε κι εμείς.
Τελικά, μετά από αφάνταστες περιπέτειες μέσα στα χιόνια και μετά από τρομερούς κινδύνους απ’ τους αεροπορικούς πολυβολισμούς, φτάσαμε τελικά στη Θήβα λίγο μετά το μεσημέρι της 5ης Γενάρη 1945.Τις απογευματινές ώρες της άλλης μέρας (6-1-45) είδα τον Άρη ζωντανό κι όχι από φωτογραφία. Με χαιρέτησε με χειραψία και μου μίλησε. Κι αυτή ήτανε η πρώτη κι η τελευταία φορά που είδα που είδα τον Άρη.Έχω τη μεγάλη τιμή να είμαι ο μοναδικός πιτσιρικάς της κατεχόμενης Αθήνας που είδε ζωντανό τον Άρη.Το γιατί και πώς έγινε αυτή η συνάντηση τα καταγράφω στο κεφάλαιο του γραφτού μου: Ο ΑΡΗΣ.
Η Τρίτη συγκλονιστική στιγμή της ζωής μου ήτανε η πιο κάτω:
Γυρνώντας κάποτε στην Αθήνα, μάθαμε ότι ο πατέρας μου βρισκότανε στη φυλακή (Κτίριο του 10ου Πραχτικού Λυκείου, πίσω από το γήπεδο του Παναθηναϊκού). Μάθαμε επίσης ότι κυνηγούσανε λυσσασμένα να πιάσουνε και τη μητέρα μου, επειδή ήτανε στέλεχος της Εθνικής Αλληλεγγύης. Εμάς τότε μας πήρε και μας έκρυψε κάποια οικογένεια στα Εξάρχεια.Κάποιος όμως έπρεπε να πηγαίνει να βλέπει τον πατέρα μου στη φυλακή και να του πηγαίνει φαγητό και κανένα τσιγάρο.Έτσι λοιπόν μεταμφιεζόμουνα σε κορίτσι με φουστάνια και τσεμπέρια και πήγαινα με τα πόδια απ’ τα Εξάρχεια στο 10ο Λύκειο. Με είχανε δασκαλέψει, πως όταν πηγαίνω στη φυλακή, το πατέρα μου θα τον βλέπω αδιάφορα και τα πράγματα θα τα δίνω σ’ ένανε άλλο συναγωνιστή απ’ τη Κόρινθο, τον Παρασκευά Δαλακλίδη. Ο Παρασκευάς, δασκαλεμένος απ’ το πατέρα μου, θα με ρώταγε διάφορα πράγματα κι εγώ θα του απαντούσα. Εκείνος δίπλα απ’ το Παρασκευά και θ’ άκουγε ό, τι θα ‘λεγα σ’ αυτόν.
Έτσι λοιπόν, στη πρώτη επίσκεψή μου, είδα πρώτη φορά τον πατέρα μου πίσω απ’ τα σίδερα. Ήτανε πολύ καταβεβλημένος κι ωχρός. Στεκότανε δίπλα απ’ το Παρασκευά. Άρχισε ο Παρασκευάς να με ρωτάει διάφορα πράγματα, αλλά με νόημα. Με τον ίδιο τρόπο του απαντούσα κι εγώ. Λοξά-Λοξά έριχνα και καμιά ματιά στο πατέρα μου.Σε κάποια στιγμή που διασταυρωθήκανε οι ματιές μας, τα κατακόκκινα μάτια του ήτανε βουρκωμένα. Έβλεπες καθαρά τη προσπάθεια που ‘κανε για να μη τον πιάσουνε τα κλάματα.Γυρίζοντας για το σπίτι, σκεφτόμουνα συνέχεια τις δυο συγκλονιστικές στιγμές που ‘χα ζήσει. Τη μια στις 12 Οκτώβρη 1944 και την άλλη, αυτή τη σημερινή.Αναλογιζόμουνα τις αβυσσαλέες διαφορές που ‘χανε μεταξύ τους. Και να φανταστεί κανείς ότι είχανε περάσει μόνο κάτι ελάχιστοι μήνες. Αρχίσανε τότε μέσα στο παιδικό μυαλό μου να χοροπηδάνε σ’ ένα ξέφρενο χορό οι απορίες κι οι προβληματισμοί μου. Γιατί έγινε αυτό; Τι φταίει; Ούτε κατάλαβα πόση ώρα έκανα για να γυρίσω στο σπίτι.Από κείνη τη μέρα άρχισα να ρωτάω και να μαθαίνω, όσα φυσικά μου επέτρεπε η ηλικία μου να καταλάβω.Μου άρεσε πολύ να κάθουμαι ώρες ατελείωτες ν’ ακούω τους μεγάλους να συζητάνε.
Αργότερα, στα χρόνια της εξορίας του πατέρα μου που ακολουθήσανε, περίμενα πώς και πώς να μου το επιτρέψουνε οι Γυμνασιακές υποχρεώσεις μου να πάω στη Σέριφο, όπου ήσανε εξόριστοι μόνο Αξιωματικοί που είχανε υπηρετήσει στον ΕΛΑΣ.Εκεί, συνέχεια βρισκόμουνα καθισμένος σε κάποια γωνιά του μοναδικού καφενείου κι άκουγα ατελείωτες ώρες να συζητάνε οι Αξιωματικοί μεταξύ τους».
Αν και 15 χρόνια μετά φοίτησα σε αυτό το σχολείο, δεν είχα ακούσει ούτε τότε ούτε αργότερα γι’ αυτή την «ειδική» χρήση που είχε μετά τα Δεκεμβριανά του 1944.
Φαίδων Γ. Παπαθεοδώρου